پاک کن، جامدی است که به هنگام مالش بر روی کاغذ، اثر ایجاد شده توسط مداد را از روی کاغذ پاک میکند. پاک کنها معمولاً دارای بافت لاستیکی هستند و در طیف وسیعی از اندازهها، شکلها و رنگها تولید میشوند. هنگام نوشتن یا طراحی با مداد ممکن است اشتباهی رخ دهد، پاک کنها برای پاک کردن این اشتباهات ساخته شده اند!
تاریخچه مداد پاک کن
حتی قبل از اینکه پاک کن اختراع شود، مردم سعی میکردند اشتباهات نوشتاری خود را اصلاح کنند و برای پاک کردن علائم از کاغذ، از پارچه مرطوب یا موم استفاده میکردند. در ژاپن از تکه خمیر نان بیات به عنوان پاک کن استفاده شد و مشاهده کردند که نتیجه بهتر و تخریب کمتر نسبت به پارچه مرطوب دارد.
اختراع مداد پاک کن
اگرچه جوزف پریستلی ممکن است خاصیت پاک کردن لاستیک را کشف کرده باشد، اما این مهندس بریتانیایی ادوارد نایرن است که به طور کلی با توسعه و بازاریابی اولین پاک کن لاستیکی در اروپا شناخته میشود.
مخترع مداد پاک کن کیست؟ ادوارد نایرن (Edward Nairne) به عنوان مخترع مداد پاکن شناخته شده است.
1770 میلادی
شخصی به نام ادوارد نایرن(Edward Nairne) به صورت اتفاقی دریافت، که به جای خمیر نان، میتوان از یک لاستیک طبیعی ساخته شده از گیاهان به عنوان پاک کن استفاده کرد، او مشاهده کرد که این قطعه بهتر از خمیر نان پاک میکند. ادوارد نایرن شروع به فروختن این پاک کنها کرد. این نوع پاک کن در سال های 1770 تا 1778 استفاده شد، اما کیفیت خیلی خوبی نداشتند و بعد از استفاده خراب شده و فرو میریخت، همچنین در شرایط و آب و هواهای مختلف بوی بدی داشت.
1839 میلادی
راه حل این مشکل در سال 1839 پیدا شد وقتی که چارلز گودییر یک روش جدیدی را جهت بهبود کارکرد ساخت پاک کن اختراع کرد. چارلز گودیر فرآیند ولکانیزاسیون را کشف کرد، روشی که لاستیک را اصلاح میکند و آن را بادوام میکند. پاک کن های لاستیکی با ظهور ولکانیزاسیون رایج شدند.
در پاک کن هایی که قبلا برای پاک کردن اثرات گرافیت از سطح کاغذ استفاده میشد، ذرات پاک شده وارد پاک کن میشد و باعث خرد شدن آن میشد، بعضی هم سطح را به طور کامل پاک نمیکردند و موجب پخش مقداری سیاهی در سطح میشدند و چون ناخالصیهای آن حذف نشده بود در نتیجه به کاغذ آسیب میرساندند.
1858 میلادی
در 30 مارس 1858 هیمن لیپمن نیز، پاک کن را به انتهای مداد وصل کرد که اغلب مدادهای امروزی نیز با یک پاک کن در انتها ساخته میشود. با گذشت زمان و تغییر در مواد اولیه پاکنها موجب شد تا عملکرد آنها بهبود پیدا کنند.
هنگامی که اروپاییها برای اولین بار به آمریکای جنوبی آمدند، متوجه شدند که بومیان از شیره درخت استفاده جالبی میکنند. آنها لاتکس مرطوب را به شکل توپ درآوردند و اجازه میدادند خشک شوند. کاوشگران نمونههایی از این مواد را به اروپا بردند و جوزف پریستلی، شیمیدان برجسته انگلیسی برای این ماده کاربرد پیدا کرد و آن هم اینکه آثار مداد را به خوبی از روی کاغذ پاک می کرد! او نام “لاستیک rubber” را به آن داد، نامی که هنوز در انگلستان برای توصیف آنچه ما به آن “پاک کن eraser” میگوییم استفاده میشود.
پاک کن چگونه کار می کند؟
مدادها با عمل فیزیکی سایش لایه نازکی از گرافیت را روی کاغذ میگذارند، لایهای که میتوان آن را با مالش ملایم پاک کن جدا کرد. البته، حذف گرافیت از سطح بدون آسیب رساندن به کاغذ است. بنابراین ما ماده ای را نمیخواهیم که بیش از حد ساینده باشد. شیمیدانها روی این مشکل کار کرده اند و لاستیک اصلی را بهبود بخشیده اند.
چرا پاک کن روی جوهر عمل نمیکند؟ جوهر برخلاف گرافیت در کاغذ جذب میشود. بنابراین مالش سطح کافی نیست. نفوذ عمیق تری لازم است که البته به کاغذ آسیب میرساند.